I.GİRİŞ

Bilindiği gibi, 04.09.2018 tarihli ve 30525 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (İhracat Bedelleri Hakkında) (Tebliğ No: 2018-32/48) ile; Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ait bedellerin, fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde yurda getirilmesi, getirilen döviz bedellerinin de en az %80’inin bir bankaya satılarak döviz alım belgesine (DAB) bağlanması zorunluluğu getirilmişti.

Daha sonradan söz konusu tebliği değiştiren; 03.03.2019 tarih 2019-32/53 sayılı, 31.08.2019 tarih 2019-32/55 ve en son 31.12.2019 tarih 2019-32/56 sayılı tebliğlerin yanı sıra, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından 16.01.2020 tarihli “İhracat Genelgesi” yayımlanarak, getirilen bedelim döviz alım belgesine (DAB) bağlanma zorunluluğunun kaldırılmasının yanında önemli değişiklikler yapılmış ve uygulamaya yön verilmiştir.

Geçici bir süreliğine getirilen ancak kalıcı hale gelen düzenleme, dış ticaret piyasa gelenekleri koşullarında dövizin bankacılık sistemi dışında (Kapalıçarşı vb.) getirilmesinden kaynaklı sorunlar nedeniyle, bankalardaki ihracat hesaplarının kapatılamadığından, bu durumun bankaların vergi dairelerine ihbarı üzerine, vergi dairelerinden gönderilen yazılarda 90 içinde hesabın kapatılması aksi halde yasal işlem başlatılacağına yönelik tebligatların artması, ihracata ve dövize en çok ihtiyaç duyulan bu dönemde ihracatçıları oldukça zor duruma düşürmüştür.

İhracatçılar, bazı ülkelere tanınan istisna ve kolaylıkların başka bir çok ülkede de yaşandığından, düzenlemenin piyasa koşullarına uygun hale getirilmesini, geçmiş dönem ihracatlara ilişkin de, TBMM’de görüşülmekte olan Kanun Teklifi’ne eklenilecek bir madde ile efektif dövizlerin ihracat bedeline sayılması yönünde yasal bir düzenleme beklentisi içine girmişlerdir.

Bu yazımızda, ihracat bedellerinin yurda getirilmesi konusunda yapılan düzenlemenin; kapsamı, döviz getirme şekilleri, uygulamanın istisnaları ve terkin usulleri ile özellik gösteren diğer durumlar hakkında bilgi verilecektir.

II. DÜZENLEMENİN KAPSAMI

1. İhracat Bedelinin 180 Gün İçinde Yurda Getirilmesi Ve Bankalar Tarafından “İhracat Bedeli Kabul Belgesi” (İBKB) Düzenlenmesi Zorunludur:

İhracat bedeli dövizin belirlenen usul ve esaslara göre 180 gün içinde yurda getirildiğinin tevsiki amacıyla bankalar tarafından “İhracat Bedeli Kabul Belgesi” düzenlenecek ve ihracat hesabının kapatılması işlemi bu belgeye göre yapılabilecektir. Ayrıca Tebliğe eklenilen Geçici Madde 1’e göre; ihracat bedellerinin takip edileceği bilgi sistemi Hazine ve Maliye Bakanlığınca uygulamaya alınana kadar “İhracat Bedeli Kabul Belgesi” yerine bankalarca “Döviz Alım Belgesinin” kullanılması mümkün kılınmıştır.

2. Bedelin Döviz Alım Belgesine (DAB) Bağlama Zorunluluğu Kaldırıldı:

İhracat bedelinin fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde belirlenen usul ve esaslara göre yurda getirilmesi ve bankada açılan ihracat hesabının kapatılmasında kullanılması yeterli olup, ihracat bedelinin en az %80’ininin satılarak Döviz Alım Belgesine bağlanması şartı 31.12.2019 tarih 2019-32/56 sayılı tebliğ ile kaldırılmıştır.

3. İhracat Hesabının Kapatılmasında İbrazı Zorunlu Belgeler:

“İhracat hesabının kapatılabilmesi için GB örneği/GB bilgileri, ilgili ihracat bedeli kabul belgeleri (İBKB), satış faturası ile indirim ve mahsup konusu belgelerin aracı bankaya ibrazı zorunludur.” (İhracat Genelgesi 25/1)

4. İhracat Bedelinin Yurda Getirme Usulleri:

İhracat bedellerinin tahsili, satış sözleşmesinde belirlenen kurallar ve uluslararası ticari uygulamalar çerçevesinde firmaların yazılı beyanına istinaden “Akreditifli Ödeme”, “Vesaik Mukabili Ödeme”, “Mal Mukabili Ödeme”, “Kabul Kredili Akreditifli Ödeme”, “Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme”, “Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme” ve “Peşin Ödeme” şekillerine göre gerçekleştirilir.

İhracat bedelleri 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanunun 13 üncü maddesinde belirtilen ödeme hizmeti sağlayıcıları aracılığıyla da yurda getirilebilir. (İhr. Gen. 8/2-3)

III.DÜZENLEMENİN İSTİSNALARI VE TERKİN ŞARTLARI

1. Her Bir Gümrük Beyannamesi İtibarıyla 30.000 ABD Dolarına Kadar Olan İhracatlar İle Noksan Kalan Kısmın Bu Tutarın Altında Kalması Durumu:

Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla 30.000 ABD Dolarına kadar olan tutarın yurda getirilme zorunluluğu kaldırılmıştır. Buna göre 30.000 USD’nin altındaki tüm beyannameler bankalarca terkin edilecektir. Ayrıca ihracat bedeli 30.000 ABD Dolarının üzerinde olup, yurda getirilemeyen tutar 30.000 ABD Dolarının altında kalması durumunda yine bu beyannameler vergi dairesine bildirilmeksizin doğrudan bankalar tarafından terkin edilerek kapatılır. (İhracat Genelgesi 28/1-a, 28/6)

2. Gümrük Beyannamesi Bazında İhracat Bedelinin %10’una Kadar Noksanlığı Olan Ve 100.000 ABD Dolarını Aşmayan İhracat Bedelleri:

30.000 ABD Doları veya eşitinden yüksek olmakla birlikte 100.000 ABD doları veya eşitini aşmamak üzere, beyanname veya formda yer alan bedelin %10’una kadar noksanlığı olan (sigorta bedellerinden kaynaklanan noksanlıklar dahil) ihracat hesapları doğrudan bankalarca veya 90 günlük ihtarname süresi içinde ilgili Vergi Dairesi Başkanlıkları/Müdürlüklerince ödeme şekline bakılmaksızın vergi dairesine bildirilmeksizin doğrudan bankalar tarafından terkin edilerek kapatılır. (İhracat Genelgesi 28/1-b, 28/6)

3. İhracat Bedelinin %10’una Kadar Olan Ve Gümrük Beyannamesi Bazında 200.000 ABD Dolarını Aşmayan Mücbir Sebep ve Haklı Durum Kapsamında Olan İhracat Bedelleri:

200.000 ABD Doları veya eşitini aşmamak üzere, 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in 9 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebep ve haklı durum halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle beyanname veya formda yer alan bedelin %10’una kadar açık hesaplar ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce, terkin edilerek kapatılır. (İhracat Genelgesi 28/1-c)

4. Her Bir Gümrük Beyannamesi İtibarıyla 200.000 ABD Doları Veya Üzerinde Noksanlığı Olan Açık Hesaplara İlişkin Terkin Talepleri:

Gümrük beyannamesi itibarıyla, 200.000 ABD doları veya eşitini aşan noksanlığı olan açık hesaplara ilişkin terkin talepleri 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in 9 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebepler ile haklı durumlar göz önünde bulundurulmak suretiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından sonuçlandırılır. (İhracat Genelgesi 28/2)

5. İran, Suriye ve Lübnan’a Yapılan İhracatlar Kapsam Dışında Tutulmuştur:

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 16.01.2020 tarihli İhracat Genelgesi’nin 4. Maddesinin 6 numaralı fıkrasında; “İran, Suriye ve Lübnan’a yapılan ihracat işlemleriyle ilgili olarak 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in 3’üncü maddesinin birinci fıkrası uygulanmaz” denilmektedir. Buna göre; 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in ihracat bedellerinin yurda getirme zorunluluğunu düzenleyen maddesi; İran, Suriye ve Lübnan’a yapılan ihracatlara uygulanmayacağından, bu ülkelere yapılan ihracatlar nedeniyle tebliğde belirtilen şartlara göre döviz getirme zorunluluğu da bulunmamaktadır.

6. Afganistan, Irak ve Libya’ya Yapılan İhracat Bedelinin Yurda Getirilmesi:

Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanına yönelik mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla ihracat bedellerinin bankacılık sistemiyle doğrudan ülkemize transferinin mümkün olmadığı Afganistan, Irak ve Libya’ya yapılan ihracat işlemlerinde ihracat bedelinin bankalarca tahsilinin; ithalatçının Türkiye’deki bankalarda bulunan hesaplarından transferi yoluyla veya ihracat bedelinin ihracat işlemiyle ilişkisi kurulmak şartıyla üçüncü bir ülkeden bankalar aracılığıyla transferi yoluyla veya ihracatçının yazılı beyanının yanı sıra işlemin niteliğine göre satış sözleşmesi ya da kesin satış faturası (veya proforma fatura) ile gümrük beyannamesi ibraz edilmek kaydıyla Nakit Beyan Formu (NBF) aranmaksızın efektif olarak yapılması mümkündür. (İhracat Genelgesi 8/4)

Bu ülkelere yapılan ihracatta ihracat bedellerinin üçüncü kişiler tarafından efektif olarak bankaya getirilmesi halinde söz konusu bedellerin bankalarca ihracat bedeli olarak kabulü için ihracatçı veya ithalatçı tarafından bedeli getiren üçüncü kişiye bedelin bankaya getirilmesinden önce vekâletname verilmiş olması gerekmektedir. (İhracat Genelgesi 8/5)

7. İhracatçının Serbest Kullanımına Bırakılan Dövizler:

Hizmet ihracatı, transit ticaret, Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan satış, Türkiye’de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yapılan satış, mikro ihracat ve serbest bölge işlem formu kapsamında gerçekleştirilen 5.000,- ABD doları veya karşılığı döviz ya da Türk lirasını geçmeyen tutardaki ihracat işlemlerinde bedellerin tamamının tasarrufu serbesttir. (İhracat Genelgesi 22/1)

IV. DÖVİZİN İHRACAT BEDELİNE ÖDEME VEYA MAHSUP SAYDIRILMASINDA ÖZELLİK GÖSTEREN DURUMLAR

– İhracat bedellerinin beyan edilen TL veya döviz cinsi haricinde farklı bir döviz cinsinde tahsili mümkündür. (İhr. Gen. 5/2)

– İhracat bedelinin yolcu beraberinde efektif olarak yurda getirilmesi halinde gümrük idarelerine beyan edilerek “Nakit Beyan Formunun” (NBF) düzenlenmesi zorunludur. (İhracat Genelgesi 5/4)

– Peşin bedeller, gönderenin muvafakatı ile devreden ihracatçı firmanın yazılı beyanının alınması ve devralan tarafından tekrar devredilmemek kaydıyla başka bir ihracatçı firmaya devredilebilir. (İhracat Genelgesi 6/5-6)

– İmalatçı veya tedarikçi firma adına transfer edilen/getirilen peşin bedelin ihracat taahhüdü, aracı ihracatçı vasıtasıyla diğer bir ithalatçıya yapılan ihracata ilişkin GB’de lehine peşin bedel transfer edilen/getirilen imalatçı veya tedarikçi firma unvanının kayıtlı olması veya imalatçı veya tedarikçi firmanın ihracatçıya düzenlediği faturanın ibrazı halinde kapatılır. (İhracat Genelgesi 6/13)

– GB bilgilerinin ihracat bedeli kabul belgesine eklenmesi suretiyle, birden fazla GB için tek ihracat bedeli kabul belgesi düzenlenebilir. (İhracat Genelgesi 8/11)

– İhracat bedelinin Türkiye’deki bankalarca yurt dışındaki bankalar ile gerçek veya tüzel kişilere açılan kredilerden karşılanması mümkündür. (İhracat Genelgesi 8/13)

– İmalatçı ya da tedarikçi tarafından yazılı olarak talep edilmesi durumunda imalatçı ve/veya tedarikçi adına gelen dövizin kabulü yapılarak ihracat bedeli imalatçı ve/veya tedarikçi firmalara ödenirken ihracat bedeli kabul formu (İBKB) aracı ihracatçı adına da düzenlenebilir. (İhracat Genelgesi 17/2)

– İhracatçı firmanın vekili bulunan kişi veya firma adına yurt dışından gelen dövizlerle açılan döviz tevdiat hesaplarından, vekâletnamenin fiili ihraçtan önce düzenlenmesi şartıyla vekili bulunulan ihracatçı firma adına ihracat bedeli kabulü yapılabilir. (İhracat Genelgesi 18/5)

– Aynı GB’de kayıtlı imalatçı/tedarikçi firma ile ihracatçı firmanın grup firması olması durumunda, ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması ve ihracatçının yazılı onayının alınması kaydıyla, ihracat bedeli imalatçı/tedarikçi firmanın yaptığı ithalata ilişkin bedellerin mahsuben ödenmesinde kullanılabilir. (İhracat Genelgesi 21/10)

– Yurt dışından ihracat bedeli tutar kadar döviz veya Türk parası geldiğinin satış sözleşmesi, kesin veya proforma fatura, GB örneği/GB bilgileri, banka hesap özeti gibi belgelerle tevsik edilmesi, anılan firmaların yurt içi hesaplarından döviz veya Türk parası cinsinden ihracatçının hesabına yapılan havalelerin ihracat bedeli olarak kabulü mümkündür. (İhracat Genelgesi 8/6)

– GB’de kayıtlı imalatçı veya tedarikçi firma lehine gelen dövizin, imalatçı veya tedarikçi ile ihracatçı firmanın yazılı beyanının alınması kaydıyla ihracatçı firma adına ihracat bedeli olarak kabulü yapılabilir. (İhracat Genelgesi 14/1)

– GB’de imalatçı veya tedarikçi firma unvanının kayıtlı olmadığı işlemlerde, ihraç konusu malın imalatçı veya tedarikçi firma tarafından ihracatçı firmaya satıldığına dair faturanın ibraz edilmesi ve ihracatçı ile imalatçı veya tedarikçi firmanın yazılı beyanının alınması kaydıyla ihracatçı firma adına ihracat bedeli olarak kabulü yapılabilir. (İhracat Genelgesi 14/2)

– İhracat bedelinin İBKB düzenlendikten sonra başka bir bankaya transfer edilmesi durumunda, İBKB düzenleyen banka tarafından kabulü yapılan tutarla ilgili olarak bedelin transfer edildiği bankaya yazılı bildirimde bulunulur ve söz konusu tutarla ilgili olarak tekrar İBKB düzenlenemez. (İhracat Genelgesi 8/8)

– GB’de kayıtlı alıcı firma veya bu firma dışındaki gerçek veya tüzel kişiler tarafından yurt dışından havale olarak gönderilen dövizin, herhangi bir referans veya fatura numarasıyla irtibatlandırılmış olup olmadığına bakılmaksızın ihracatçının beyan edeceği GB konusu ihracatın bedeli olarak kabulü mümkündür. (İhracat Genelgesi 11/1)

– İhracatçı firmaların yurt dışında bulunan bankalardaki hesaplarından Türkiye’deki bankalardaki hesaplarına ihracat bedeli açıklaması ile yapılan transferlerin bankalarca ihracat bedeli olarak kabulü, söz konusu hesaba ihracatçının Türkiye’deki hesaplarından veya yurt dışındaki başka hesaplarından para transfer edilmediğinin, gümrük beyannamesi tarihinden sonraki 180 güne ait hesap hareketlerini gösterir belgelerin aracı bankalara ibraz edilmesi ve aracı bankaca hesap hareketlerinin kontrolü suretiyle durumu teyit etmesi kaydıyla yapılabilir. (İhracat Genelgesi 11/2)

– İhracatçının hesabına transfer edilen ihracat bedelinin, bankadan efektif olarak alınması halinde bu efektifin daha sonra aynı banka tarafından ihracat bedeli olarak kabulü, serbest tasarruf edilen dövizin yurt dışı kaynaklı olduğunun satış sözleşmesi, kesin veya proforma fatura, GB örneği/GB bilgileri, banka hesap özeti gibi belgelerle tevsik edilmesi, 2018-32/48 sayılı Tebliğ’de yer alan süre ile ilgili hükümlere aykırılık oluşmadığının tespit edilmesi ve başka bir bankaya yurt dışından geldiğine ilişkin yazı verilmediğinin tevsiki kaydıyla mümkündür. (İhracat Genelgesi 12/4)

– İthalatçı tarafından düzenlenen bono ve/veya ihracatçı tarafından düzenlenerek ithalatçı tarafından kabul edilen poliçe bedelleri, bedelin yurt dışından tahsil edildiğinin tevsiki kaydıyla, ihracat hesabının kapatılmasında kullanılabilir. (İhracat Genelgesi 17/1)

– Aracı ihracatçı tarafından gerçekleştirilen ihracata ilişkin bedelin imalatçı ve/veya tedarikçiye döviz olarak temlikinden sonra tahsil edilmesi halinde, imalatçı veya tedarikçi tarafından söz konusu bedelin ihracat bedeli olarak kabulünün yapılmasının talep edilmesi durumunda bu dövizlerin ihracat bedeli açıklaması ile imalatçı ve/veya tedarikçi firma adına kabulü yapılabilir. İmalatçı ve/veya tedarikçi firma adına kabulü yapılan tutarlarla ilgili olarak aracı bankaya aracı ihracatçı tarafından yazılı olarak bildirimde bulunulur. (İhracat Genelgesi 17/3)

– Dövizin yurt dışından geldiğinin tespiti kaydıyla dışarıda yerleşik gerçek veya tüzel kişiler adına açılan döviz tevdiat hesaplarından ihracatçının hesabına transfer edilen bedellerin bankalarca ihracat bedeli olarak kabulü mümkündür. (İhracat Genelgesi. 18/1)

– Giderlerin ihracat bedelinden indirilmesi veya mahsup edilmesi sebebiyle ihracat bedelinin bu giderler kadar eksik gönderilmesi halinde bu durum aracı bankaya belgelendirilir. Düzenlenen İBKB üzerine söz konusu giderlerin türü ve tutarıyla ilgili not konulur. (İhracat Genelgesi 21/1,2)

– İhracat bedelinin mahsuben ödemede kullanılabilmesi için mahsup talebinin bedel getirme süreleri içinde yapılması gerekir. (İhracat Genelgesi 21/3)

– Dış ticaret mevzuatı hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilen mal ihraç ve ithalinde ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla, ilgili GB’lerin birer örneği/GB bilgilerinin bankalara ibrazı durumunda mal ihraç ve ithal bedellerinin bankalarca mahsubu mümkündür. (İhracat Genelgesi 21/6)

V. İHRACAT BEDELİNİN BELİRLENEN SÜRE VE ŞARTLARDA YURDA GETİRİLMEMESİ HALİNDE UYGULANACAK MÜEYYİDELER

İhracat bedelinin tahsilinden ve ihracat hesabının yurda getirme süresi içinde (ek süreler dâhil) kapatılmasından ihracatçılar, ihracat bedelinin faktoring şirketinin yurt içi kaynaklarından ödendiği faktoring işlemlerinde faktoring şirketi sorumludur. (İhracat Genelgesi 26/1)

İhracata aracılık eden bankalar, bilgisi dâhilinde olan beyannamelerle ilgili ihracat bedellerinin yurda getirilmesini ve kabulünü izlemekle ve ilgili indirim ve mahsup işlemlerini gerçekleştirmekle yükümlüdür. (İhracat Genelgesi 26/2)

2008-32/48 sayılı Tebliğ’in 8 inci maddesine göre, süresi içerisinde kapatılamayan ihracat hesapları aracı bankalarca 5 iş günü içerisinde Vergi Dairesi Başkanlığına veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne ihbar edilmekte, ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce ihbarı müteakip 10 iş günü içinde ilgililere hesapların kapatılması için 90 gün süreli ihtarname gönderilerek ek süre verilmektedir. Bu süre içerisinde ihracat bedelinin yurda getirilmesi halinde hesaplar kapatılabiliyor. Getirilememesi durumunda ise anılan Tebliğ’in 9 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebep hallerinin ya da haklı durumun belgelendirilmesi gereklidir.

Anılan Tebliğ’in 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında tayin edilen süreler içinde ihracat bedellerini yurda getirmeyenler; 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, yurda getirmekle yükümlü olunan ihracat bedellerinin rayiç bedelinin % 5’i kadar idarî para cezasıyla cezalandırılırlar. İdarî para cezasına ilişkin karar kesinleşinceye kadar söz konusu bedelleri yurda getirenlere, anılan Kanun’un birinci fıkra hükmüne göre 3.000 TL’den 25.000 TL’ye kadar idarî para cezası (yeniden değerleme oranları dikkate alındığında 2020 yılı için yaklaşık 9.574 – 79.784 TL) idarî para cezası verilir. Ancak, verilecek idarî para cezası yurda getirilmesi gereken paranın %2,5’inden fazla olamaz.

Diğer taraftan, ithalat, ihracat ve diğer kambiyo işlemlerinde döviz veya Türk Parası kaçırmak kastıyla muvazaalı işlemlerde bulunanlar, yurda getirmekle yükümlü oldukları veya kaçırdıkları kıymetlerin rayiç bedeli kadar idarî para cezasıyla cezalandırılırlar. Bu fiilin teşebbüs aşamasında kalması halinde verilecek ceza yarı oranında indirilir.

Yine, söz konusu ihracat bedellerinin yurda getirilmemesi, bedelin getirilmesi sonrasında yapılan işlemlerde usule ilişkin hataların yapılması veya anılan Genelge’nin herhangi bir hükmüne aykırılık olması durumunda da yukarıda belirtilen ceza hükümleri uygulanmaktadır.

Tekerrür durumunda ise bu cezalar iki katı olarak uygulanmaktadır.

VI. SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELERİMİZ

Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedellerin, fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde belirlenen usul ve esaslara göre yurda getirilmesi ve ihracat hesaplarının kapatılması gerekmektedir.

İstisna hükümleri getirilen ülkeler dışında kalan birçok ülkeye yapılan ihracatlarda da ihracat bedelinin belirlenen esaslara göre yurda getirilememesinden kaynaklı sorun yaşayan birçok ihracatçı, ihracat hesaplarının kapatılması amacıyla bankaların ihbarı üzerine vergi daireleri tarafından yapılan tebligatlara verecekleri cevabı ve karşılaşabilecekleri müeyyideleri düşünmektedirler.

Ülkemizin ihracata ve dövize en çok ihtiyaç duyduğu bu dönemde ihracatın önünün açılabilmesi, ihracatçıların dış rekabete ve pazara odaklanabilmeleri için; dış ticaret tahsilat geleneklerine göre (Kapalıçarşı faktörü vb.) yurda getirilen efektif dövizlerin ihracat bedeline saydırılması hususunda gerekli düzenlemelerin bir an önce yapılması ya da farklı bir çözüm yolu bulunması gerektiği düşünülmektedir.