Bu yazımızda, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nde faaliyet gösteren firmaların, gelir veya kurumlar vergisi istisnasından yararlanabilecek kazanç tutarının tespiti ve nitelikli harcamalar konusunda bahsedeceğiz.

Konu hakkında açıklamalarımıza başlamadan önce; Bakanlar Kurulu kararı ile getirilen yeniliklerin uygulamasına yönelik açıklamaların yer aldığı bir Tebliğ’in yayınlanması gerektiği değerlendirilmektedir. Zira yapılan bu önemli düzenlemede birçok konuda belirsizlikler yer almaktadır.

Bakanlar Kurulu Kararı ile ile getirilen düzenlemelere göre 4691 Sayılı Kanunun Geçici 2. Maddesi kapsamında Kurumlar Vergisi istisnasından yararlanmak isteyen TGB firmalarının istisnaya konu kazançlarının belirlenmesine yönelik bazı kıstaslar getirilmiştir.

Buna göre patent veya fonksiyonel olarak patente eşdeğer belgelere bağlanan gayri maddi haklardan kaynaklanan kazançların istisnadan yararlanacak kısmı, kazancı doğuran faaliyet kapsamında gerçekleştirilen nitelikli harcamaların toplam harcamalara oranı kullanılarak hesaplanır.

Bu açıklamalara göre;

 Gayri Maddi Haklardan Kaynaklanan Kazançların İstisnadan Yararlanacak Kısmı

= Nitelikli Harcamalar / Toplam Harcamalar

Formülüne göre hesaplanacaktır.

Bu hesaplamada dikkate alınacak nitelikli harcamalar gayri maddi hakkın elde edilebilmesi için yapılan aşağıdaki harcamalar olarak dikkate alınabilecektir.

• Mükellefin kendisi tarafından yapılan ve gayri maddi hak ile doğrudan bağlantılı harcamalar

• İlişkisiz kişilerden sağlanan ve aynı mahiyeti taşıyan fayda ve hizmetler

Bu harcamalardan aktifleştirilerek amortismana tabi tutulması gerekenler de gerçekleştirildikleri dönemde amortisman öncesi tutarlarıyla bu hesaplamada dikkate alınır.

Ayrıca, mükellef tarafından yapılsa dahi faiz giderleri ve bina maliyetleri gibi yürütülen yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyeti ile doğrudan ilişkili olmayan her türlü maliyet unsuru hem toplam harcamalar hem de nitelikli harcamalar dışında tutulur.

İstisnanın uygulanacağı kazanç kısmının tespitinde, gayri maddi hak satın alma bedelleri (lisans ve benzeri bedeller dahil) ve ilişkili kişilerden sağlanan fayda ve hizmet bedelleri toplam harcama tutarına dahil edilirken, nitelikli harcamalar tutarına dahil edilmez. Maddeler halinde belirtmek gerekirse aşağıdaki harcamalar yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyeti ile ilgili olarak gerçekleştirilmiş olsa dahi nitelikli harcama olarak kabul edilmez;

• Faiz giderleri

• Bina maliyetleri

• Yazılım, Tasarım ve Ar-Ge faaliyeti ile doğrudan ilişkili olmayan her türlü maliyet unsuru

• Gayri maddi hak satın alma bedelleri (lisans ve benzeri bedeller dahil)

• İlişkili kişilerden sağlanan fayda ve hizmet bedelleri

Ancak, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren vergilendirme döneminin sonuna kadar, yurt içinde yerleşik ilişkili kişilerden sağlanan fayda ve hizmet bedelleri nitelikli harcamalar tutarına dahil edilebilir.

Dolayısıyla Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyeliğinin gerçekleşeceği tarihe kadar ilişkili kişilerden alınan fayda ve hizmetler de diğer şartlara sahipse nitelikli harcama olarak kabul edilmeye devam edilecektir. Başka bir deyişle yukarıdaki sıralamada yer alan 5. Madde Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyeliğinin gerçekleşeceği tarihe kadar dikkate alınmayacaktır.

Aynı süre içinde, bu bölgelerde faaliyette bulunan bir başka kurumla devir, birleşme veya bölünme işlemine girişilmesi halinde devralınan, birleşilen veya bölünen kurum tarafından daha önce bu bölgelerde yapılmış olan nitelikli harcamalar da aynı muameleye tabi tutulabilir.

Mükellefler nitelikli harcama tutarını yüzde 30’una kadar artırabilir. Şu kadar ki, bu şekilde artırılan nitelikli harcama tutarı toplam harcama tutarını aşamaz.

Söz konusu değişiklikler kararın, yayımı tarihinden sonra bölgede başlatılacak projelerden elde edilen kazançlar ile bu tarihten önce başlatılmış projelerden 30/6/2021 tarihinden sonra elde edilen kazançlara uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Örneğin Odtü Teknokent’te faaliyet gösteren X Ltd. Şti. yenilikçi yaklaşımlar içeren bir muhasebe yazılımı geliştirmeye başlamış ve 1 sene sonunda başarılı bir şekilde tamamlamıştır. Proje Bitirme Belgesi’ni alan şirketin 1 sene içinde katlandığı maliyetleri ise aşağıdaki gibidir.

• Arge Personel Maliyeti: 150.000 TL

• Arge Yazılım Danışmanlığı : 100.000 TL (Prof. Dr. ………./…………)

• Arge Yazılım Danışmanlığı : 50.000 ( Kapsam Denetim ortağı Hüseyin ASLAN’ın ortağı olduğu başka bir şirketten alınmıştır)

• Gayri Maddi Hak Bedeli: İlgili yazılımda kullanılacak bordrolama modülü, X firmasından 125.000 TL’ye alınmıştır.

• Firma, Finansman Giderleri ile Genel Giderleri firmada yürütülen bütün projelerin maliyetleri nispetinde dağıtıma tabii tutmuş olup, bu projeye isabet eden maliyetler aşağıdaki gibi hesaplanmıştır;

• Genel Giderler :40.000 TL

• Finansman Giderleri: 30.000 TL

• Şirket geliştirmiş olduğu yazılımı, bütün hakları ile beraber A Muhasebe Yazılımları A.Ş.’ye 1.500.000 TL’ye satmıştır.

Yukarıdaki bilgilerden hareketle öncelikle şirketin nitelikli ve nitelikli olmayan harcamaları tespit edilmelidir.

*Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyeliğinin gerçekleşeceği tarihe kadar ilişkili kişilerden alınan fayda ve hizmetler de diğer şartlara sahipse nitelikli harcama olarak kabul edilmeye devam edilecektir.

Yukarıdaki tabloya göre şirketin toplam 495.000 TL’ye mal ettiği yazılım projesi içerisinde nitelikli harcamaları toplamı 300.000 TL’dir. Ayrıca şirketin ilgili Bakanlar Kurulu Kararı gereği Nitelikli harcamalarını %30’a kadar artırıma hakkı bulunmaktadır. Buna göre toplam harcamalar içerisinde nitelikli harcamalar toplamı 300.000 x 1,30 = 390.000 TL olarak kabul edilebilecektir.

Gayri Maddi Haklardan Kaynaklanan Kazançların İstisnadan Yararlanacak Kısmı

= Nitelikli Harcamalar / Toplam Harcamalar formülünden

• 000 / 495.000 = % 78,78 olarak hesaplanacaktır.

Şirket 450.000 TL maliyete katlanarak geliştirmiş olduğu Muhasebe Programını 1.500.000 TL’ye satmıştır. Bu çerçevede Elde edilen kazanç;

1.500.000 – 450.000 = 1.050.000 TL’dir. Yukarıdaki hesaplamalar çerçevesinde elde edilen kazancın 4691 Sayılı Kanun’un Geçici 2. Maddesi’ndeki Kurumlar Vergisi İstisnasından yararlanabilecek kısmı ise ;

1.050.000 x %78,78 = 827.190 olarak hesaplanacaktır.

Bakanalar Kurulu Kararı ile getirilen düzenleme öncesinde 1.050.000 TL’nin tamamı için Kurumlar vergisi muafiyetinden faydalanmak mümkün iken, yeni düzenleme ile bu tutar 827.190 TL’ye düşmüş oluyor