Kısa çalışma ödeneği, son zamanlarda gündemdeki en önemli konulardan biri. Ödenek kanunda uzun zamandır yer alan bir düzenlemeydi, yaşadığımız salgınla birlikte ilgiyi üzerinde topladı. Eğitimler, yazılar, söyleşiler derken genel hatlarıyla nasıl başvurulduğu ve nasıl uygulandığı herkes tarafından öğrenildi. Peki, kısa çalışma ödeneği nasıl bordrolaştırılacak?
Kısa Çalışma Hangi Şartlarda Söz Konusu Olur?
Kısa çalışma, kriz veya zorlayıcı sebeplerle iş yerinden çalışmanın tamamen durması ya da çalışma süresinin en az 3’te 1 oranında azalması durumunda işçinin ödenemeyen ücretinin İŞKUR tarafından karşılanmasıdır.
Bordroda Eksik Gün Gösterimi Nasıl Gerçekleştirilir?
Kısa çalışma için başvuran iş yerlerinin öncelikle başvurularının İŞKUR tarafından onaylanması gerekiyor. Onaylanmasının ardından işveren kısa çalışma yapılan ilk haftanın ücretini işçiye yarım ücret olarak ödeyecek. Kalan süreler ise eksik gün olarak gösterilecek.
Kısa çalışma ödeneğinin bordroda gösterilmesinin 2 farklı şekli olabiliyor:
- Ayın tamamında işin durduğu durumlar
- Çalışma süresinin azaldığı durumlar
1- Ayın Tamamında İşin Durduğu Durumlar
İşin tamamen durduğu iş yerleri, çalışanları kısa çalışma ödeneğinden yararlandırmak için, ilk haftanın ücretini işçiye yarım olarak ödedikten sonra, kalan haftaları eksik gün olarak göstermelidir. Eksik gün nedeni “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak seçilmelidir. Çalışanın aynı ay içerisinde başka sebeplerle oluşan eksik günü varsa bildirim “27-Kısa Çalışma Ödeneği ve Diğer Nedenler” seçilerek bildirilmelidir.
Örneğin; kısa çalışma ödeneğine 1 Nisan itibariyle başvuran ve başvurusu onaylanan bir firma faaliyeti durduğu için tam ay bildirim yapacağını varsayalım. Bu durumda 4857 sayılı İş Kanunu 40. maddesi gereğince işçiye ilk 1 hafta yarım ücret ödenmelidir. 1 ve 7 Nisan tarihleri arasındaki 7 gün için çalışanın ücretinin yarısı hesaplanır. Ücret yarım ödense de çalışanın prim günü 7 olarak Kuruma bildirilir. Diğer günler içinse kısa çalışma ödeneği için eksik gün bildirimi yapılır.
2- Çalışma Süresinin Azaldığı Durumlar
Çalışma süresinin azaldığı iş yerleri, hangi işçinin ne kadar çalıştığının kaydını tutarak, çalışılan süre üzerinden ücreti hesaplayıp işçiye ödemelidir. Çalışılmayan süreleri ise “18-Kısa Çalışma Ödeneği” veya başka eksik gün nedenleri ile birlikte bildirilecekse “27-Kısa Çalışma Ödeneği ve Diğer Nedenler” seçilmelidir.
İşçiler her gün çalışma yapıyor fakat haftalık normal çalışma süresinden daha az çalışıyorsa, ücret ve eksik gün tespiti çalıştıkları saat üzerinden yapılmalıdır.
Örneğin, iş yerinde faaliyetinin 3’te 1 oranında azalması sonucu, çalışma süresinin aylık 225 saatten 150 saate düştüğünü varsayalım. İşveren işçiye çalıştığı 150 saatlik sürenin ücretini hesaplayıp öder. 150 / 7,5 saat hesabından, çalışılan süre 20 prim günü olarak kuruma bildirilir. Kalan 10 gün ise kısa çalışma ödeneği için eksik gün olarak bildirilir. Sonuç olarak, işçi 20 günlük ücretini işverenden tam olarak alır, 10 günlük ücretini ise İŞKUR’dan kısa çalışma ödeneği olarak alır.
Eğer çalışma işçiler arasında haftanın belli günlerine dağıtılmışsa, ücret çalıştıkları günler üzerinden ödenip, çalışılmayan günler kısa çalışma ödeneği için eksik gün olarak bildirilmelidir.
Örneğin, iş yerindeki işçilerin 2 grup halinde haftada 2,5 gün çalıştığını varsayalım. Ay sonunda her bir grubun toplam çalıştığı gün 15 olsun. İşçilerin çalıştıkları 15 prim günü için ücreti işveren tarafından ödenirken kalan 15 gün kısa çalışma ödeneği için eksik gün gösterilir.
Kısa Çalışma Ödeneğinin Tutarı Nasıl Hesaplanır?
Kısa çalışma ödeneği işçinin günlük ücreti üzerinden hesaplanır. İşçinin günlük ücretinin tespiti için son 12 aylık ücretinin ortalaması dikkate alınır. Bulunan günlük ücretin %60’ı kısa çalışma ödeneği olarak işçiye ödenir. Kısa çalışma ödeneğinden sgk primi ve gelir vergisi kesintisi yoktur. Ödenekten sadece damga vergisi kesintisi yapılır.
Kısa çalışma ödeneği için alt ve üst limit de belirlenmiştir. Alt limit asgari ücretin %60’ı, üst limit ise asgari ücretin 1,5 katının %60’ıdır.
Alt Limit
Günlük: 58,96 TL
Aylık – 1.765,80 TL / Damga Vergisi Kesintisi Sonrası 1.752,40 TL
Üst Limit
Günlük: 147,15 TL
Aylık – 4.415,50 TL/ Damga Vergisi Kesintisi Sonrası 4.380 TL
Hesaplama Örneği
İşçinin son 12 aylık ücret ortalamasının brüt 6.000 TL olduğunu varsayalım. Kısa çalışma nedeniyle 14 gün eksik gün gösterildiğinde,
İşveren işçiye 16 günlük ücretini; 6000 TL/30 Gün x 16 Gün = Brüt 3.200 TL olarak öder.
Kısa çalışma ödeneği ise; üst limit kontrol edilerek çalışanın günlük kazancının %60’ı olarak hesaplanacaktır.
İşçinin kazancı üzerinden hesapladığımızda ise tutar, 6.000 TL/30 Gün x 14 Gün = 2.800 TL olmaktadır.
14 gün için üst Limit ise; 147,15 x 14 Gün = 2.354,40 TL olmaktadır.
Bu nedenle işçiye 14 günlük kısa çalışma ödeneği üst limit üzerinden damga vergisi kesilerek ödenecektir.
2.354,40 x 0,00759 (Damga Vergisi Oranı) = 17,87
2.354,40 – 17,87 = 2.336,53 TL olacaktır.